Dạy kỹ năng sống cho trẻ 2 tuổi – Đưa sự nổi loạn đi đúng hướng!

Hầu hết các ông bố bà mẹ có con trong độ tuổi lên 2 đều gặp phải những khó khăn trong việc nuôi dạy tính cách trẻ. Đây là độ tuổi các bé bắt đầu biết đi, biết nói, biết bắt chước các hành động của người lớn và có những đòi hỏi từ cha mẹ. Vậy dạy kỹ năng sống cho trẻ 2 tuổi như thế nào để bé yêu có thể tự chủ động, phát triển toàn diện hơn?

Trẻ 2 tuổi và việc học kỹ năng sống

Giai đoạn lên 2 cũng là lúc trẻ bắt đầu bước vào độ tuổi dễ gặp khủng hoảng với nhiều mâu thuẫn trong hành vi và thái độ có phần nổi loạn. Trẻ 2 tuổi thường nhìn nhận thế giới xung quanh chỉ qua nhu cầu và mong muốn của mình, khá ích kỷ, bộc phát, chưa nhận thức được cảm giác của người khác nếu ở trong tình huống tương tự.

Tuy nhiên đây cũng là giai đoạn bé có ý thức học hỏi và khám phá cao nhất vậy nên bố mẹ cần trang bị kỹ năng sống nhằm uốn nắn và hướng trẻ tới nhận thức đúng đắn.

Nhóm kỹ năng sống xã hội

Thế giới quan của em bé 2 tuổi đã bắt đầu có sự mở rộng hơn khi con được đi chơi và được giao tiếp với người lớn. Sự ngoan ngoãn lễ phép của bé sẽ được biểu hiện thông qua nhóm kỹ năng sống xã hội sau.

Nói lời “cảm ơn – xin lỗi”

Suy nghĩ và nhận thức của trẻ 2 tuổi chưa rõ ràng nên con không thể nhận biết đúng sai và bản thân nên ứng xử sao cho phù hợp. Thế nhưng bố mẹ hoàn toàn có thể dạy bé cách nói lời xin lỗi khi con làm sai và và cảm ơn người khác khi nhận được sự giúp đỡ. Kỹ năng nói lời cảm ơn, xin lỗi là bước khởi đầu để con hình thành những nhận thức đầu tiên trong giao tiếp với người khác.

Khả năng ngôn ngữ của trẻ vẫn còn hạn chế nên gia đình hãy kiên nhẫn và cùng con nói từ từ một:  “Con cảm ơn ông bà ạ”, “Con xin bố mẹ ạ”, “Cháu xin lỗi cô/chú”,… Để con ghi nhớ lời cảm ơn, xin lỗi tốt hơn, bố mẹ có thể nhắc lại nhiều lần để hình thành thói quen cho trẻ.

Tôn trọng người khác

Tuổi lên 2 cũng là thời điểm thích hợp để ba mẹ dạy con cách tôn trọng người khác. Đây là phép lịch sự căn bản nhất mà ba mẹ có thể tập luyện cùng con. Tôn trọng người khác bao gồm tôn trọng sự riêng tư, đồ dùng cá nhân, nơi ở của người khác. 

Để trẻ hiểu được sự tôn trọng này, ba mẹ cần căn dặn trẻ nhiều lần trước khi đến nhà một ai đó, con không được la hét, quậy phá hay tự tiện lục lọi đồ của chủ nhà. Khi được người khác hỏi chuyện, con cần ngoan ngoãn trả lời, tuyệt đối không nói trống không mà phải luôn nói kèm từ vâng, dạ.

Biết chia sẻ yêu thương, giúp đỡ người khác

Bé 2 tuổi vô cùng tò mò và thích bày tỏ tình cảm, cảm xúc của bản thân vậy nên ba mẹ có thể bắt đầu dạy con kỹ năng về sự sẻ chia yêu thương giúp đỡ mọi người. Hãy để con hiểu ý nghĩa của sự sẻ chia có thể gắn kết tình cảm giữa người với người, giúp mọi người có sự thấu hiểu và đồng cảm. Khi con yêu mến bạn bè, con có thể chia sẻ đồ ăn của mình cùng bạn, chơi cùng bạn thay vì tranh giành nhau. 

Một cách bồi dưỡng tình cảm cho bé nữa đó là dạy con biết yêu thương loài vật. Các nhà tâm lý học đã chứng minh rằng khi trẻ còn nhỏ nếu được tiếp xúc và được dạy cách đối xử tốt với động vật thì khi lớn lên, trẻ có xu hướng nhạy cảm hơn, biết yêu thương bạn bè và những người yếu thế hơn mình. 

Kỹ năng chào hỏi

Khi bé biết nói dù chỉ là những từ ngữ bập bẹ, cha mẹ đã có thể hướng con tới kỹ năng chào hỏi người lớn. Lời chào của bé có thể không rõ ràng nhưng kỹ năng này giúp con bày tỏ sự tôn trọng và yêu mến đến mọi người xung quanh. Trẻ không tự nhiên biết chào hỏi mà cha mẹ cần khuyến khích gợi nhắc và nói cùng con.

Thay vì ra lệnh cho bé: “Con chào ông bà đi”, “Con đã chào chưa?”,.. bạn hãy dẫn dắt bé bằng những câu như: “Con chào ông bà ạ”, “Con chào bác ạ”. Lưu ý rằng, bé hai tuổi chưa thể lặp lại lời nói của bạn một cách nhanh chóng và liền mạch. Thay vào đó, ba mẹ cần nói to và chậm từng chữ để con có thể tập nó theo.

Nhóm kỹ năng sống cảm xúc cho trẻ 2 tuổi

Khủng hoảng tuổi lên 2 thường xảy đến do trẻ chưa biết cách làm chủ cảm xúc của mình và con cũng không biết bộc lộ sao để ba mẹ hiểu được. Để kiểm soát được cảm xúc của trẻ, ba mẹ cần lưu ý tới nhóm kỹ năng sống cảm xúc dưới đây.

Kỹ năng bộc lộ cảm xúc

Các em bé lên 2 chưa thể tự phân biệt các biểu cảm một cách chính xác, việc dạy cho con cách phân biệt các cảm xúc vui, buồn, thích thú, tức giận, yêu, ghét,…sẽ giúp con học được cách biểu đạt cảm xúc, mong muốn của con đến với ba mẹ. Bạn tuyệt đối không nên dạy bé sai về cảm nhận, cảm xúc của mình. Ví dụ khi con ngã, ba mẹ thường nói rằng “không đau đâu con đứng lên đi”, điều này sẽ khiến con hiểu sai về cảm xúc của mình. 

Hãy để trẻ được sống đúng với cảm xúc của mình, để con được khóc khi ngã đau, vui sướng khi được nhận quà,… Ngoài việc thể hiện cảm xúc của mình, con cũng nên học cách quan sát và nhận biết biểu hiện cảm xúc của người khác. Để rèn kỹ năng này, ba mẹ có thể dùng những ngôn từ thích hợp để giúp trẻ nhận ra như: “Con không ngoan làm bố mẹ buồn đấy”, “Hôm nay con vâng lời bố mẹ rất vui”, hay “bạn đang khóc con ra ôm bạn nhé”,…

Tự rèn luyện kỷ luật cá nhân

Xây dựng kỹ năng sống hiệu quả cho bé 2 tuổi không thể bỏ qua phương pháp tự rèn luyện kỷ luật cá nhân. Thay vì nuông chiều và làm theo những đòi hỏi, mong muốn của bé cha mẹ cần xây dựng kỷ luật cho bé từ sớm. Hãy đề ra những tiêu chuẩn, thiết lập thói quen sống mà khuyến khích con tuân theo nó. 

Nếu bé làm đúng, làm tốt sẽ được ba mẹ thưởng ngược lại nếu con làm sai, con sẽ bị phạt hoặc mất đi một quyền lợi nào đó. Ví dụ, khi con làm rơi vỡ cốc nước, con sẽ không còn cốc để uống và bị phạt úp mặt vào tường để kiểm điểm hành vi của mình. Nếu con tự xúc ăn ngoan, ba mẹ sẽ thưởng cho bé một món quà hoặc dẫn con đi chơi công viên chẳng hạn. Việc tạo ra những quy tắc có thưởng có phạt rõ ràng sẽ giúp bé hình thành những thói quen tốt, con tập trung lắng nghe và hợp tác với ba mẹ hiệu quả hơn.

Một số lưu ý cho bố mẹ khi dạy trẻ 2 tuổi kỹ năng sống

Để giúp con yêu phát triển tốt các nhóm kỹ năng sống xã hội và cảm xúc nêu trên, ba mẹ cũng cần lưu ý tới một số điều sau trong quá trình rèn luyện trẻ.

Cha mẹ làm gương

Bé 2 tuổi rất thích học theo và bắt chước hành động của người lớn một cách nhanh chóng vậy nên cha mẹ hãy trở thành tấm gương để con noi theo nhé. Từ hành vi lời nói đến cử chỉ của cha mẹ đều sẽ được con học hỏi và làm theo. Cùng con dọn đồ chơi, cùng con đánh răng, tập gấp quần áo,… là những kỹ năng cơ bản mà ba mẹ có thể thử cùng bé.

Dạy con qua phim ảnh, truyện kể

Ba mẹ cũng hoàn toàn có thể lồng ghép việc dạy kỹ năng sống cho bé thông qua các hoạt động như kể chuyện, xem phim hoạt hình cùng con. Lưu ý, để con dễ dàng tiếp thu các kỹ năng, ba mẹ nên lựa chọn những câu chuyện hoặc bộ phim có nội dung ngắn gọn, dễ hiểu.

Hãy kiên nhẫn!

Đối mặt với tâm lý bất ổn của trẻ, bất cứ cha mẹ nào cũng sẽ cảm thấy mệt mỏi thậm chí là muốn la hét hay quát mắng con để giải tỏa cơn giận trước sự phiền toái của bé. Tuy nhiên, bạn không thể dùng cách này để dạy con mà hãy thật sự kiên nhẫn và quan tâm tới cảm xúc của trẻ. Khi trẻ tỏ ra cáu gắt và có hành vi đập phá đồ đạc, hãy giúp con giữ bình tĩnh bằng cách đến gần, ôm và dỗ dành con. 

Tập trung giúp con hoàn thiện ngôn ngữ

Nguyên nhân của việc rối loạn cảm xúc đó là bé không biết cách truyền đạt hay bộc lộ cảm xúc của mình với cha mẹ. Để con nhanh chóng vượt qua giai đoạn này, cha mẹ cần giúp con hoàn thiện khả năng ngôn ngữ bằng cách trò chuyện và đọc cho bé nghe nhiều hơn. Giao tiếp với bé nhiều nhất có thể, hãy để con lắng nghe ngôn ngữ của bạn. Chơi cùng con những trò chơi đơn giản như lăn bóng, đẩy ô tô, đuổi bắt, trốn tìm,.. Kết hợp vui chơi và giao tiếp sẽ giúp bé phát triển các hành vi xã hội bằng cách thúc đẩy cảm giác thân thuộc và cộng tác với những người khác.

Khả năng ngôn ngữ của trẻ cũng gia tăng đáng kể khi con có cơ hội được tiếp xúc và chơi cùng các em bé đồng trang lứa. Khi con có những tương tác với bạn bè cũng là lúc bé bắt đầu có khả năng đồng cảm; và thấu hiểu cảm xúc của người khác. Ví dụ khi bạn khóc, bé cũng sẽ có cảm xúc buồn và mong muốn được an ủi bạn. 

Dạy con qua các trò chơi

Trẻ 2 tuổi bắt đầu biết “chăm sóc” các bạn gấu bông khi con tập bế bồng và cho gấu bông ăn. Đây chính là một ví dụ tuyệt vời cho thấy bé đang học cách bắt chước các hành động của cha mẹ đã làm với bé. Bên cạnh trò chơi nhập vai thú vị này, cha mẹ cũng có thể cùng con khám phá những trò chơi khác như lắp ráp, điều khiển xe ô tô, câu cá,… để giúp con rèn luyện sự tập trung và biết cách vui chơi cùng mọi người.

Dạy kỹ năng sống cho trẻ 2 tuổi đòi hỏi sự kiên trì, nhẫn nại rất lớn từ phía cha mẹ bởi các bé còn nhỏ và con cần nhiều thời gian để tiếp thu, ghi nhớ. Nếu cha mẹ chưa thực sự hiểu con có tính cách và phù hợp với phương pháp giáo dục nào, bạn có thể đăng ký tra cứu Sinh trắc vân tay cho bé tại https://upo.edu.vn/ hoặc tự mình tham gia khóa học “Cha mẹ thấu hiểu” để nắm bắt tâm lý trẻ tốt hơn. Hy vọng những chia sẻ từ UPO đã giúp cha mẹ dễ dàng hơn trong việc định hướng kỹ năng sống lành mạnh cho các bé.

Tác giả/Tham vấn: LÊ ĐẶNG MINH NHẬT

Founder - CEO Công Ty CP Tiềm Năng Vô Hạn UPO

Thầy Lê Đặng Minh Nhật là nhà đào tạo, nhà nghiên cứu tâm lý giáo dục vời hơn 10 năm giảng dạy và đào tạo hơn 30.000 học viên toàn quốc. Thầy cũng là nhà huấn luyện và tư vấn cho đội ngũ nhân sự và khách hàng của các tập đoàn và doanh nghiệp: FPT, PQC hospitality, J&T express, Amyra, ILA, RMIT, AIA EXCHANGE, Chubb Life, Global Media…

"Giáo dục nào đâu phải là quần áo để khoác lên cho đẹp, bởi giáo dục vốn dĩ là khơi dậy cái đẹp từ bên trong mỗi đứa trẻ" chính là châm ngôn của thầy trong giáo dục con trẻ.