“Bí kíp” rèn luyện kỹ năng sống tự lập cho trẻ BÀI BẢN NHẤT

Hiện nay có rất nhiều trẻ bị phụ thuộc và dựa dẫm vào bố mẹ mà không tự chịu hoặc làm bất kỳ việc gì. Việc này rất bất lợi cho con trẻ khi trưởng thanh, và cũng là nỗi lo của nhiều bậc phụ huynh. Rèn luyện kỹ năng sống tự lập cho trẻ là một giải pháp hiệu quả để trẻ tự tin và mạnh mẽ hơn bước vào xã hội. Bài viết dưới đây sẽ nêu chi tiết vấn đề tự lập và cách để bố mẹ rèn luyện trẻ tự lập hơn.

Tự lập là gì? Thế nào là một đứa trẻ tự lập?

Một đứa trẻ tự lập là trẻ có thể tự mình làm mọi thứ và không nhờ người khác giúp đỡ khi công việc đó vẫn còn trong khả năng của bé. Trẻ có thể tự phục vụ những nhu cầu cá nhân như mặc quần áo, tắm rửa, ăn uống, vệ sinh cá nhân,… Và cao hơn nữa, trẻ có thể giúp đỡ bố mẹ các công việc như lau nhà, quét nhà, rửa chén, nấu cơm,…

Tự lập là một phẩm chất quan trọng của con người, quyết định lớn đến nhân cách và bản lĩnh sống, sự thành công hay thất bại sau này. Tự lập giúp con người trở nên có ích hơn, chính chắn, chu toàn và làm việc hiệu quả hơn. Nếu sống chỉ dựa dẫm vào người khác và không thể làm được gì thì sẽ trở thành gánh nặng đối với gia đình và xã hội. Vì vậy hãy bắt đầu giáo dục trẻ kỹ năng sống tự lập để con có thể tự lo và chăm sóc bản thân một cách tốt nhất.

Ngày nay, nhiều ông bố bà mẹ vì quá thương con nên luôn bảo bọc, che chở cho con, thậm chí là không để con làm bất kỳ việc gì trong nhà. Cũng vì vậy, nhiều trẻ em ngày nay không thể tự chăm sóc bản thân mình, đặc biệt là lúc không có bố mẹ ở nhà. Vì quá được nuông chiều nên con luôn có những suy nghĩ như những việc cơ bản đó đều là công việc của mẹ, điều này đã dẫn đến tình trạng là bé không bao giờ phụ giúp bố mẹ.

Không phải trẻ nào sinh ra cũng có thể tự lập, vì vậy kỹ năng tự lập đòi hỏi phải được rèn luyện liên tục và học hỏi nhiều, nên bố mẹ cần rèn luyện và hướng dẫn con ngay từ nhỏ để con trẻ có thể trưởng thành hơn mỗi ngày.

Một đứa trẻ có khả năng tự lập từ sớm có ý nghĩa như thế nào?

Một đứa trẻ có khả năng tự lập từ sớm sẽ rất hiểu chuyện, ngoan ngoãn. Đồng thời phát triển tốt những kỹ năng về tư duy, suy nghĩ, cải thiện hành vi của mình. Ngoài ra khi trẻ tự lập, trẻ còn biết tạo cho mình một danh sách việc cần làm và thực hiện tốt những công việc đó.

Trẻ tự tin và mạnh mẽ hơn

Khi trẻ biết tự lập trẻ sẽ có các kỹ năng tự phục vụ bản thân, tự học tập,… Từ đó trẻ biết làm nhiều thứ sẽ dễ dàng tìm được nhiều giải pháp hay cho các vấn đề xung quanh và tự tin hơn về bản thân.

Với vốn kinh nghiệm và kiến thực học được khi con tự làm và hoàn thành tốt một việc nào đó con sẽ có thể giải quyết và xử lý được một số vấn đề trong cuộc sống.

Dễ thích nghi hơn

Một đứa trẻ có các kỹ năng sống tự lập sẽ có thể thích nghi tốt với những môi trường mới. Vì trẻ có thể tự làm được nhiều thứ và lập được kế hoạch cho bản thân một cách cụ thể. Vì vậy bố mẹ không cần phải lo lắng cho con mỗi khi con phải chuyển lớp, chuyển trường, chuyển nhà hay hòa nhập vào những môi trường mới mẻ hơn.

Khác với những đứa trẻ không tự lập thường nhút nhát, lo sợ mỗi khi phải rời xa vòng tay bố mẹ, những đứa trẻ được trang bị đầy đủ kỹ năng sống sẽ có thể hòa nhập vào môi trường không có bố mẹ một cách nhanh chóng.

Quyết đoán hơn

Trẻ tự lập từ sớm sẽ chủ động hơn nhiều trong những công việc của bản thân. Từ đó trẻ cũng tự có thể chịu trách nhiệm trước những hành vi của mình và nhìn nhận mọi việc một cách tư duy hơn, quyết đoán hơn.

Một khi trẻ đã biết làm nhiều thứ, có kinh nghiệm trẻ sẽ không dễ dàng bị lôi kéo hay chịu các tác động tiêu cực của những người xấu. Hình thành kỹ năng tự lập từ sớm và xuyên suốt sẽ giúp con trẻ càng trưởng thành hơn mỗi ngày, khi con lớn khôn cũng sẽ dễ dàng đạt được các mục tiêu của mình.

Phát huy tính sáng tạo

Khi con làm được mọi thứ mình muốn, những công việc này dần trở nên dễ dàng hơn và thành thói quen của bé và một phần kinh nghiệm cho bé. Từ những kinh nghiệm đó có thể giúp bé phát huy được tối đa tính sáng tạo, đổi mới hơn.

Bố mẹ yên tâm hơn và đỡ vất vả trong việc theo sát bảo vệ con

Khi con biết làm những công việc cho bản thân sẽ phần nào giúp đỡ được bố mẹ trong việc phải quan sát và bên cạnh con 24/24. Ngoài ra trẻ còn có thể phụ giúp bố mẹ những việc nhỏ trong gia đình, giúp bố mẹ có nhiều thời gian và đỡ vất vả hơn nhiều.

Những nguyên tắc bố mẹ cần biết trước khi dạy con kỹ năng sống tự lập

Để con có thể tự lập từ sớm bố mẹ cần phải có những nguyên tắc trước khi dạy con kỹ năng sống tự lập. Cùng tham khảo một số nguyên tắc được nhiều bố mẹ áp dụng sau.

Cha mẹ là tấm gương để con cái noi theo

Ở độ tuổi của con, con sẽ thường xuyên bắt chước và học theo những hành động của mọi người xung quanh. Vì vậy bố mẹ phải là một tấm gương tốt để con học hỏi và noi theo. Đồng thời con cũng sẽ ngưỡng mộ bố mẹ hơn, biết nghe lời hơn.

Cho trẻ không gian tự do và được chủ động ra quyết định

Ở độ tuổi nào con trẻ cũng cần có những không gian tự do cho riêng mình và bố mẹ nên ủng hộ điều đó. Với không gian riêng tư con có thể làm những điều mình thích bao gồm những công việc để tự lập, dành cho bản thân như học tập, tìm hiểu hoặc nghiên cứu một thứ gì đó,…

Vì vậy, hãy để cho con một không gian tự do nhưng vẫn trong một khuôn khổ an toàn để thể hiện sự tôn trọng của bố mẹ dành cho con.

Khích lệ – động viên – cho phép sai lầm!

Những lời nói nhẹ nhàng, động viên và khích lệ sẽ luôn được bé hưởng ứng nhiều hơn và ngoan ngoãn nghe lời hơn thay vì những lời quát mắng hay đòn roi răn đe từ bố mẹ. Khi bố mẹ quát mắng sẽ hình thành nỗi sợ hãi, ám ảnh trẻ thậm chí là làm cho con cảm thấy có ác cảm với bố mẹ. Hơn nữa khi bố mẹ tức giận, mất kiểm soát và nói những lời quá đáng sẽ làm con vô tình học theo.

Hãy khích lệ và động viên khi rèn trẻ tự lập để trẻ có cảm hứng và hoàn thiện chúng một cách xuất sắc và hiệu quả nhất. Đồng thời bố mẹ hãy động viên con để cho con tự làm những công việc của mình dù bé còn vụng về và có thể mắc phải những sai lầm. Nhưng trẻ sẽ học được rất nhiều điều từ những sai lầm đó và có thể tránh mắc sai lầm cho những lần sau.

Rèn luyện kỷ luật là không thể thiếu!

Kỷ luật rất cần thiết đối với mỗi con người, vì nó có thể thúc đẩy chúng ta làm những điều đúng đắn. Hãy để con sống kỷ luật và tự giác đối với bản thân mình sớm để con có thể tự chủ hơn dù là những việc nhỏ nhất.

Nhìn nhận – lắng nghe và chú trọng vào những trải nghiệm lạc quan sau mỗi bài học

Trẻ vẫn còn là một trang giấy trắng để bố mẹ dạy dỗ, con còn rất non nớt, đôi lúc vẫn chưa thể tự chủ và hiểu hết những hành động của mình. Vì vậy mỗi lần con làm sai, bố mẹ không nên đánh giá hay so sánh con với các bạn khác, thay vào đó hãy lắng nghe và giúp con nhận ra sai lầm của mình để sau này con không mắc phải những lỗi tương tự như vậy. Đồng thời hãy giúp con giải tỏa những tiêu cực, thoải mái và lạc quan.

Sau khi con hoàn thành một việc nào đó, bố mẹ hãy giúp con nhìn nhận lại công việc đó, giúp bé góp nhặt được những trải nghiệm, nhận ra đã làm và không làm được gì. Từ đó rút ra bài học và chú trọng đến những trải nghiệm lạc quan và tích cực để có thêm can đảm và tự tin trải nghiệm thêm nhiều bài học hơn nữa.

Rèn trẻ tự lập, đừng gấp gáp!

Không phải một sớm một chiều mà con có thể có được kỹ năng sống tự lập, đây là một hành trình dài của con nên bố mẹ hãy để con có thời gian để học hỏi và rèn luyện nhiều hơn. Thời gian đầu chưa quen, để vào khuôn khổ con cần phải nghị lực và kiên trì rất nhiều, đôi lúc còn có thể vấp ngã. Vì vậy bố mẹ hãy để con có thời gian nhìn nhận lại từng bài học để từng bước đi của con thêm vững chắc hơn bố mẹ nhé!

Đồng thời, bố mẹ hãy giúp con trẻ tự tin hơn sau mỗi lần vấp ngã, dạy con đừng nóng vội, hãy học tập dần dần và làm hết sức mình.

Hãy cảm nhận, con trẻ cũng cần sẵn sàng!

Tự lập là một kỹ năng không hề dễ dàng, vì vậy không phải muốn tự lập là trẻ có thể tự lập được ngay, bố mẹ hãy cảm nhận con và xem thử con đã sẵn sàng tự lập chưa. Nếu con sẵn sàng thì mọi việc con làm sẽ dễ dàng hơn, đồng thời con sẽ quyết tâm hơn.

Nếu con chưa thật sự sẵn sàng mà vẫn gắng ép con thì đó sẽ là một cú sốc lớn của con trẻ. Vì vậy bố mẹ hãy dần dần cho con trẻ hiểu sự cần thiết của tự lập để con nhận ra rằng bản thân mình cần thay đổi và thật sự sẵn sàng thực hiện những điều cần thay đổi đó.

Những kỹ năng khác con trẻ cần có trước khi học kỹ năng sống tự lập

Kỹ năng sống tự lập đòi hỏi con chủ động và tự giác thực hiện các công việc của mình. Vì vậy con cũng cần có những kỹ năng sống nền tảng để có thể thực hiện các công việc đó một cách hiệu quả nhất.

Kỹ năng tự chăm sóc bản thân

Nhiều trẻ chưa tự chăm sóc bản thân được vì bố mẹ quá nuông chiều khiến con ỷ lại. Vì vậy bố mẹ cần giáo dục con chăm sóc bản thân mình để con có trách nhiệm hơn với bản thân và hiểu được bản thân đang cần gì.

Đồng thời trẻ sẽ quan tâm đến những người xung quanh mình, biết yêu quý và chăm sóc mọi người. Đây là kỹ năng cơ bản, giúp ích rất nhiều đến sự phát triển của trẻ trong tương lai và là nền tảng để bé phát triển kỹ năng sống tự lập.

Rèn trẻ tự lập với kỹ năng quản lý cảm xúc

Quản lý cảm xúc tốt giúp con trẻ có thể xử lý tốt các tình huống xảy ra, hạn chế các cảm xúc tiêu cực trong những lúc không phù hợp. Từ đó trẻ có thể dễ dàng vượt qua những khó khăn trở ngại trong cuộc sống. Đồng thời trẻ có kỹ năng quản lý cảm xúc cũng được những người xung quanh yêu quý hơn.

Kỹ năng quan sát – học hỏi

Kỹ năng quan sát và học hỏi giúp con rất nhiều trong quá trình trưởng thành. Đồng thời khi quan sát và học hỏi tốt con sẽ có tư duy tốt, học hỏi và ghi nhớ tốt, đưa ra những quyết định đúng đắn hơn. Đây cũng là một trong những yếu tố để trẻ rèn luyện và phát triển kỹ năng sống tự lập.

Kỹ năng quản lý thời gian

Bởi vì còn nhỏ nên có thể con chưa phân bổ được các công việc cần thực hiện và thời gian dành cho công việc đó là như thế nào, để điều chỉnh và thực hiện chúng một cách hợp lý. Vì vậy bố mẹ cần rèn luyện cho trẻ kỹ năng quản lý thời gian sớm nhất. Khi trẻ biết quản lý thời gian của mình, trẻ sẽ có thể thực hiện các công việc đúng với mong muốn và dần dần trẻ sẽ trở nên tự lập hơn.

Kỹ năng quản lý tiền bạc

Quản lý tiền bạc là một trong những kỹ năng quan trọng để trẻ có thể trở thành một người chi tiêu thông minh cho các khoản tiền của mình. Khi biết quản lý tiền bạc trẻ có sẽ trách nhiệm hơn đối với những khoản đầu tư và các khoản chi tiêu, từ đó tìm cách kiếm tiền để phục vụ cho những nhu cầu của mình.

Bố mẹ có thể rèn luyện cho con ngay từ còn nhỏ, thay vì cho con tiền tiêu vặt hãy cho con một khoản tiền để con chi tiêu cho đồ dùng học tập và các việc cá nhân khác. Điều này sẽ giúp con dần tự lập hơn về các nhu cầu và khoản chi tiêu của mình.

Kỹ năng giao tiếp

Kỹ năng giao tiếp là một kỹ năng thiết yếu cho cuộc sống hằng ngày của mỗi người. Vì vậy bố mẹ nên dạy bé giao tiếp với mọi người từ sớm để trẻ có thể nói lên những suy nghĩ của mình đến người khác một cách khéo léo, tự tin và rõ ràng nhất. Từ đó tạo nên các mối quan hệ tốt đẹp, giúp đỡ trẻ phát triển.

Kỹ năng an toàn 

Một trong những cách bảo vệ con tốt nhất là rèn luyện cho con các kỹ năng an toàn về an toàn giao thông, an toàn điện nước, an toàn khi gặp người lạ hay người xấu,…

• Giao thông: Hãy dạy trẻ luật giao thông cơ bản như cách sang đường, các làn xe đặc biệt là làn dành cho người đi bộ,…
• An toàn điện: Trẻ không thể lúc nào cũng tránh xa được những chỗ có điện, vì vậy bố mẹ cần chỉ con những kỹ năng sống an toàn khi sử dụng điện như không cho tay vào ổ điện, không để nước gần những nơi có điện, cách ứng cứu khi xảy ra các trường hợp xấu về điện.
• An toàn nước: Hãy chỉ trẻ tránh xa những khu vực có nước nguy hiểm, đồng thời giúp con học bơi để phòng tránh những trường hợp xấu xảy ra.
• Người lạ, kẻ xấu: Bố mẹ hãy chỉ con các kỹ năng sống khi gặp người lạ cũng như cách ứng phó với những người lạ, cách bảo vệ bản thân trước những người xấu muốn hại con. Đồng thời ví dụ cho con những trường hợp xấu có thể xảy ra và chỉ con cách xử lý khi không may gặp phải.

Xem thêm: Dạy trẻ tránh xa những nơi nguy hiểm – Cẩm nang AN TOÀN cho con

Các bước rèn luyện để trẻ sống tự lập

Tự lập là một hành trình mới mẻ dành cho bé, vì vậy để rèn luyện kỹ năng sống tự lập cho trẻ, bố mẹ cần hướng dẫn con từ từ theo các bước.

Hướng dẫn trẻ thực hiện các kỹ năng cần thiết

Con trẻ không thể bắt đầu sống tự lập mà chưa có các kỹ năng cơ bản, vì vậy bố mẹ cần hướng dẫn con thực hiện những kỹ năng cần thiết trước khi để bé tự lập. Một số kỹ năng như giữ gìn vệ sinh, tự chăm sóc bản thân, biết giúp đỡ mọi người,… sẽ giúp trẻ có thể ứng xử tốt với một số vấn đề.

Tạo không gian cho con dần tự lập, rút dần sự hiện diện của bố mẹ

Một không gian gần gũi và thân thiện sẽ giúp con học hỏi nhanh hơn. Bố mẹ nên cho con cảm giác những ngóc ngách đều rất quen thuộc, bé sẽ biết phòng khách, phòng ngủ, phòng bếp và phòng chơi tự do của mình. Từ đó hình thành được những nguyên tắc cho trẻ, rằng trẻ sẽ biết các hoạt động diễn ra ở đâu, mình sẽ phải làm gì ở đây. Ví dụ giày dép để ở tủ dép, phơi đồ ở ban công, lấy nước uống ở nhà bếp,… Điều này giúp trẻ chủ động học hỏi và tự lập hơn.

Đồng thời bố mẹ cần rút dần sự hiện diện của mình bằng cách ngưng cung cấp và làm những việc làm mà đáng nhẽ con phải làm. Ví dụ như hãy để con tự rót nước cho mình, tự cất giày dép mỗi khi về nhà,…

Xem thêm: 5+ Trại hè cho bé ở Đà Nẵng THÚ VỊ và BỔ ÍCH NHẤT 2023

Duy trì thói quen cho con

Hãy lặp đi lặp lại một công việc cho con để con có thể hình thành thói quen và duy trì về sau. Ví dụ hãy yêu cầu con tự gấp chăn mỗi khi thức dậy, đồng thời hãy để con lặp lại nhiều lần để hình thành thói quen tốt, lâu dần công việc gấp chăn sẽ trở thành một công việc cần làm.

Lắng nghe ý kiến của con, khen ngợi khuyến khích con

Mỗi lần con hoàn thành một công việc nào đó, hãy cho con thấy được kết quả của con đã đạt được và lắng nghe suy nghĩ của con về công việc đó như thế nào. Thông qua đó cho con biết được như thế nào là tốt thế nào là xấu. Tuy nhiên bố mẹ đừng quá khắt khe với những chuẩn mực mà mình đặt ra quá mức.

Hãy khen ngợi con nếu con làm tốt và khuyến khích con tiếp tục làm những công việc khác. Nếu con làm chưa thật sự tốt, bố mẹ đừng quá nóng giận, thay vào đó hãy lắng nghe suy nghĩ của con và cho con biết con đã sai ở đâu và chỉ dạy con làm lại, khuyến khích con cố gắng hơn nữa.

Đặt những kỳ vọng mới

Sau khi con có thể đạt được một số kỹ năng và được một số công việc cho mình, bố mẹ hãy tiếp tục giúp con phấn đấu bằng cách đặt thêm những kỳ vọng, mục tiêu mới cho con. Để cho con làm nhiều việc hơn trong khả năng của mình để được những trải nghiệm và những bài học mới.

Nếu trẻ tỏ ra bất mãn hay so bì nếu lượng công việc bố mẹ đặt ra quá nhiều, bố mẹ hãy từ từ diễn giải cho con hiểu được không phải vì bố mẹ lười mà bố mẹ đang muốn tốt cho con, vì nếu con biết được nhiều thứ sẽ giúp ích cho con rất nhiều, và sau này con cũng cần những kỹ năng này. Hãy ví dụ cụ thể để con trẻ hiểu hơn về vấn đề này. Ví dụ như rửa bát, đây là một trong những công việc con cần phải làm khi không có nhà hoặc sau khi con trở thành một người mẹ giống mẹ.

UPO – Môi trường giáo dục giúp con trang bị kỹ năng sống tự lập từ sớm!

UPO là trung tâm giáo dục được cấp phép từ bộ Giáo dục và Đào tạo chuyên dạy cho trẻ ở độ tuổi thiếu nhi và thiếu niên có thể hoàn thiện được các kỹ năng để phát triển hơn trong tương lai. Giúp trẻ trở thành một phiên bản hoàn hảo: Dám Mơ, Dám Nghĩ, Dám Làm, Dám Yêu Thương, Dám làm chủ cuộc đời mình để sống một cuộc đời “Trọn Vẹn” cho bản thân và cống hiến cho xã hội.

Với mục đích xây dựng một không gian học tập gần gũi và thoải mái cho bé, UPO luôn đặt mục tiêu không chỉ trở thành một môi trường học tập đơn thuần mà còn là một ngôi nhà và sân chơi cho trẻ.

Một trong những khóa học kỹ năng sống cho bé được nhiều bậc phụ huynh đăng ký cho con trẻ là khóa DreamUP. Với mục đích tự lực khai phóng và đánh thức tư duy tự thức, giúp con tự suy nghĩ đúng đắn về bản thân, từ đó thay đổi tích cực về hành vi, thái độ trong trường học và xã hội. Từ đó con sẽ được trau dồi và rèn luyện kỹ năng sống tự lập một cách tự nhiên và hiệu quả hơn.

Bố mẹ hãy đăng ký khoá học DreamUP cho con ngay TẠI ĐÂY!

Hy vọng với bài viết trên đã có thể giải đáp được những thắc mắc của quý phụ huynh về kỹ năng sống tự lập cho bé. Bố mẹ hãy tiếp tục theo dõi UPO để cập nhật thêm những kiến thức hữu ích nhé!

Tác giả/Tham vấn: LÊ ĐẶNG MINH NHẬT

Founder - CEO Công Ty CP Tiềm Năng Vô Hạn UPO

Thầy Lê Đặng Minh Nhật là nhà đào tạo, nhà nghiên cứu tâm lý giáo dục vời hơn 10 năm giảng dạy và đào tạo hơn 30.000 học viên toàn quốc. Thầy cũng là nhà huấn luyện và tư vấn cho đội ngũ nhân sự và khách hàng của các tập đoàn và doanh nghiệp: FPT, PQC hospitality, J&T express, Amyra, ILA, RMIT, AIA EXCHANGE, Chubb Life, Global Media…

"Giáo dục nào đâu phải là quần áo để khoác lên cho đẹp, bởi giáo dục vốn dĩ là khơi dậy cái đẹp từ bên trong mỗi đứa trẻ" chính là châm ngôn của thầy trong giáo dục con trẻ.