Dạy trẻ kỹ năng tự phục vụ PHÙ HỢP theo lứa tuổi CHI TIẾT

Giai đoạn trẻ mầm non là lúc các bé sẽ bắt đầu làm quen với môi trường học tập mới và tập hình thành các kỹ năng sống cơ bản. Để giúp bé nhanh chóng hòa nhập và trở nên tích cực, sáng tạo và tự tin đối mặt với mọi thử thách trong quá trình phát triển bản thân, việc dạy trẻ kỹ năng tự phục vụ là vô cùng quan trọng và cần thiết. Cùng Tổ chức giáo dục UPO tham khảo các kỹ năng tự phục vụ phù hợp với từng giai đoạn phát triển của bé trong bài viết bên dưới.

Hiểu kỹ năng tự phục vụ như thế nào là đúng?

Hiểu một cách đơn giản, kỹ năng tự phục vụ là việc ba mẹ dạy bé học cách tự chăm sóc bản thân và làm quen với những sinh hoạt thường ngày trong ứng xử và trong giao tiếp đối với mọi người xung quanh, đây là một trong những kỹ năng sống dành cho trẻ mầm non nền tảng để trẻ hình thành tư duy tự lập. Tự phục vụ được xem là nền tảng cơ bản để dạy trẻ tự lập và hình thành tư duy, kỹ năng tích cực cho trẻ sau này. Bởi kỹ năng này không chỉ giúp trẻ có thể tự phục vụ bản thân mà còn chủ động, tự lập trong cuộc sống.

Trong quá trình trẻ khôn lớn nhất là khi con bắt đầu làm quen với môi trường giáo dục mầm non, khi phải tiếp xúc với cô giáo và rất nhiều các bạn nhỏ đồng trang lứa, kỹ năng tự phục vụ sẽ giúp con biết cách tự chăm sóc tốt cho bản thân mình từ đó mà dễ dàng thích nghi hơn. Kỹ năng tự phục vụ bao gồm cả hoạt động thể chất lẫn tinh thần, từ những việc làm đơn giản đến phức tạp, để hình thành những thói quen và lối sống tốt đẹp cho trẻ. Tùy vào từng giai đoạn phát triển khác nhau, bạn hãy dạy bé các kỹ năng sao cho phù hợp:

• Kỹ năng tự phục vụ cho trẻ từ 12 – 18 tháng: rửa tay, đánh răng, tập thay quần áo, tự cởi giày, làm quen với bàn chải tóc, tự chọn quần áo, tự xúc ăn, làm quen với việc uống nước bằng cốc, tự chơi ngoan,…
• Kỹ năng tự phục vụ cho trẻ từ 18 – 24 tháng: tự cởi quần áo, tự mặc đồ, cất đồ đúng chỗ, cởi giày, tự rửa mặt, tự chải tóc, tự lấy đồ ăn, rót nước, tự vứt rác, di chuyển các địa điểm mong muốn,…
• Kỹ năng tự phục vụ cho trẻ từ 2 – 3 tuổi: tự mặc quần áo phức tạp hơn, tự đi giày, tự tắm, tự lấy đồ ăn trong hộp hoặc tủ lạnh, ghi nhớ địa chỉ nhà, dọn bát đũa sau khi ăn, làm quen với rửa đồ vật,..
• Kỹ năng tự phục vụ cho trẻ từ 3 – 4 tuổi: tự gội đầu, phụ bố mẹ vào bếp, khám phá đồ gia dụng
• Kỹ năng tự phục vụ cho trẻ từ 4 – 6 tuổi: trẻ có thể tự làm và thành thạo các kỹ năng ở mức độ khó.

Những lợi ích tuyệt vời mà ba mẹ sẽ nhận được khi rèn kỹ năng tự phục vụ cho trẻ mầm non:

• Bé hình thành sự tự tin, tự lập và biết làm chủ bản thân.
• Con luôn có ý thức chăm sóc tốt cho bản thân mình trong mọi hoàn cảnh.
• Con dễ dàng thích nghi và hòa nhập tốt khi đến một môi trường mới.
• Kỹ năng tự phục vụ giúp trẻ phát huy khả năng vận động thô và vận động tinh khéo léo, làm việc cẩn thận, gọn gàng.
• Tạo lập cho bé khả năng lập kế hoạch, mục tiêu và kiên trì thực hiện.
• Giúp trẻ phát triển tư duy sáng tạo, sự tập trung và khả năng xử lý vấn đề.
• Con trở thành người luôn có trách nhiệm với công việc, biết quan tâm giúp đỡ mọi người.

Dạy trẻ kỹ năng tự phục vụ lứa tuổi từ từ 12 – 18 tháng

Ở giai đoạn từ 12 – 18 tháng tuổi, ba mẹ không nên đặt quá nhiều kỳ vọng vào bé bởi đây mới là giai đoạn con tập làm quen với kỹ năng tự phục vụ. Hãy thật kiên nhẫn hướng dẫn các bé ba mẹ nhé!

Bé tập rửa tay

Kỹ năng đầu tiên bạn có thể rèn trẻ kỹ năng tự phục vụ đó là dạy con tập rửa tay. Kỹ năng sống rửa tay trước khi ăn giai đoạn đầu rất cần tới sự trợ giúp từ phía ba mẹ, hãy giải thích cho trẻ hiểu hành động rửa tay không chỉ giúp tay bé sạch sẽ thơm tho mà nó còn loại bỏ các vi khuẩn gây bệnh từ đó con sẽ khỏe mạnh hơn.

Ba mẹ có thể cùng bé tập làm quen với kỹ năng này theo từng bước sau:

• Bước 1: Làm ướt hai lòng bàn tay sau đó lấy xà phòng và xoa đều vào hai lòng bàn tay.
• Bước 2: Xoa thật kỹ hai lòng bàn tay với nhau từ mu bàn tay và các kẽ ngón tay.
• Bước 3: Rửa sạch tay lại với nước và lau khô tay.

Để bé thêm thích thú và hào hứng với “nhiệm vụ” rửa tay này, ba mẹ có thể lồng ghép các câu chuyện hoặc bài hát có cùng chủ đề để tạo niềm yêu thích cho bé.

Tập đánh răng

Kỹ năng tập đánh răng cũng vô cùng cần thiết với các bạn nhỏ. Việc đánh răng thường xuyên sẽ giúp tình trạng “răng sâu” không xuất hiện và con sẽ có một hàm răng trắng sáng, khoẻ mạnh. 

Với các bạn từ 12 -18 tháng tuổi, hoạt động này vẫn khá khó khăn nên rất cần sự trợ giúp từ ba mẹ. Hãy hướng dẫn bé đánh răng đúng cách theo các bước sau:

• Bước 1: Súc miệng với nước để làm sạch khoang miệng.
• Bước 2: Rửa sạch bàn chải trước khi đánh, sau đó hãy lấy một lượng kem đánh răng vừa đủ. Đối với các bé nhỏ, ba mẹ chỉ nên lấy lượng kem đánh răng vừa đủ khoảng bằng hạt đậu.
• Bước 3: Đặt bàn chải nằm ngang nghiêng khoảng 45 độ so với viền nướu, đầu lông bàn chải phải tiếp xúc với cả răng và nướu. Ba mẹ cầm tay và hướng dẫn bé đánh răng mặt ngoài trước, chải từ hàm trên xuống và từ hàm dưới lên rồi tới mặt ngoài. Lưu ý, các động tác cần hết sức nhẹ nhàng để không gây tổn thương nướu, viêm nướu và tụt nướu ở trẻ.
• Bước 4: Hướng dẫn bé đánh răng nhai bằng cách đặt lông bàn chải song song với mặt nhai của răng, sau đó nhẹ nhàng đưa bàn chải từ trong ra ngoài khoảng 10 lần.
• Bước 5: Chải mặt trên của lưỡi từ trong ra ngoài bằng bàn chải răng thông thường hoặc có thể bằng dụng cụ chải lưỡi chuyên dụng để loại bỏ những vi khuẩn gây mùi hôi.
• Bước 6: Làm sạch lại khoang miệng bằng cách súc miệng với nước để không còn kem đánh răng trong miệng. Ở bước này, cha mẹ nên lưu ý nhắc các bé nhổ bọt kem ra ngoài, vì thời gian đầu hầu hết các bé thường hay nuốt kem đánh răng. Rửa sạch bàn chải, để khô bằng cách cắm phần lông bàn chải hướng lên phía trên, phần tay cầm ở dưới.

Rèn trẻ kỹ năng tự phục vụ với việc tự thay quần áo

Tự mặc quần áo là chuyện “dễ như ăn kẹo” đối với người lớn, tuy nhiên với trẻ nhỏ từ 12 – 18 tháng tuổi lại giống như một thử thách hết sức mới lạ. Ở giai đoạn bé tập làm quen này, ba mẹ hãy lựa chọn những bộ quần áo thật đơn giản và hướng dẫn con cách xỏ tay áo và cho chân vào ống quần nhé. 

Một trong những việc quan trọng khi dạy trẻ cách mặc quần áo đó là ba mẹ hãy dạy bé phân biệt mặt trước, mặt sau. Con có thể xác định mặt phải hoặc trái dựa vào nhãn mác trên quần áo. Thông thường, nhãn mác sẽ được đính ở ngay trên cổ áo ở mặt sau còn với quần dây buộc hay dây kéo sẽ là mặt trước, còn túi vuông sẽ ở mặt sau.

Xem thêm: Đặc điểm phát triển nhận thức của trẻ em và 4 yếu tố ảnh hưởng

Làm quen với việc tự cởi giày

Các bạn nhỏ trong giai đoạn từ 12 – 18 tháng có thể bắt đầu làm quen với việc đi giày dép đúng chân. Bài học này sẽ giúp bé tự lập hơn trông thấy. Tuy nhiên, bé rất dễ đi dép trái chân vậy nên trước khi bắt đầu, ba mẹ nên giúp bé học cách phân biệt dép phải, dép trái. Có nhiều em bé lại khó tập thói quen tự đi giày dép nên nhiệm vụ này có thể mất tới vài tuần hoặc vài tháng để thành công.

Nếu bé nhà em chưa thể tập thói quen tự cởi giày dép, bạn cũng đừng quá sốt ruột bởi giai đoạn này bé chỉ cần làm quen chứ không cần thiết phải làm thành thạo kỹ năng này.Ba mẹ hãy thật kiên nhẫn hướng dẫn bé hằng ngày, bởi thói quen này rất có lợi và được thầy cô tuyên dương khi bé bước vào lớp mầm non.

Làm quen với việc chải tóc

Cũng dừng lại ở mức độ làm quen với một kỹ năng mới, hoạt động tập chải tóc thường được các bé gái yêu thích và để ý tới nhiều hơn. Sau một tuổi, các bé bắt đầu biết để ý tới ngoại hình của mình hơn, nhất là mái tóc xinh xinh của mình. Đây cũng là thời điểm thích hợp để ba mẹ cho bé làm quen với lược chải tóc. Chiếc lược có thể giúp mái tóc con mềm mại và tạo được nhiều kiểu tóc khác nhau vô cùng thú vị. 

Xem thêm: Kinh nghiệm dạy trẻ giữ gìn vệ sinh cá nhân NỀ NẾP – BÀI BẢN

Tự chọn trang phục

Cho bé tự lựa chọn quần áo của chính mình mỗi khi đi ra ngoài cũng là một trải nghiệm tuyệt vời để rèn trẻ kỹ năng tự phục vụ độ tuổi khoảng 12 – 18 tháng tuổi. Lưu ý, ba mẹ chỉ nên cho bé lựa chọn quần áo trong khuôn khổ giới hạn nhất định, tránh những bộ quá cầu kỳ và làm khó con.

Để bé tự lựa chọn trang phục cũng là một cách để ba mẹ định hướng phong cách yêu thích cho bé. Bạn có thể nhận ra bé thường thích mặc những bộ quần áo có kiểu dáng như nào, màu sắc yêu thích của con là gì, con thích mặc đồ có phong cách năng động hay thiên về sự thoải mái,…

Có thể tự ăn bằng thìa, nĩa

Khi bé được 1 tuổi, ba mẹ hãy tạo điều kiện cho trẻ tự xúc đồ ăn bằng thìa, nĩa nhiều hơn để con có thể tự lập hơn trong việc ăn uống mà không cần đến sự giúp đỡ của ba mẹ hay thầy cô. Trong bữa ăn hãy tập cho bé cầm muỗng, tuy con chưa thể xúc ăn thành thạo nhưng bé cũng sẽ cảm thấy hào hứng khi được ba mẹ giao một công việc nào đó.

Làm quen với việc tự xúc ăn còn giúp tăng khả năng ăn uống, hạn chế tình trạng kén ăn ở trẻ nhỏ, con cũng sẽ tỏ ra thích thú hơn khi đặt đồ ăn lên muỗng và xúc cho vào miệng. Sẽ không có em bé nào biết xúc cơm một cách nhanh chóng, tất cả đều cần một quá trình để con có thể tự học hỏi và rèn luyện mỗi ngày. 

Biết cách uống nước từ cốc

Kỹ năng tự cầm cốc uống nước cũng rất cần thiết, với các bé nhỏ tuổi ba mẹ có thể bắt đầu để con làm quen với việc cầm nắm các dạng bình nước có quai. Điều này sẽ giúp bé dễ dàng kiểm soát hơn tránh nguy cơ làm rơi, đổ nước ra sàn hoặc làm vỡ cốc nước rất nguy hiểm. 

Có một vài lưu ý nho nhỏ đó là ba mẹ hãy lấy lượng nước vừa đủ để bé tập cầm cốc uống thay vì lấy nước quá đầy. Điều này cũng giúp bé học được cách tiết kiệm, không lãng phí nước uống và hạn chế việc bé làm đổ nước ra sàn.

Xem thêm: Thái độ chống đối của trẻ – Nhìn nhận đúng đắn vấn đề để xử lý

Tự chơi một mình trong một thời gian ngắn

Trẻ từ 12 tới 18 tháng đã có những nhận thức độc lập hơn, bé hoàn toàn có thể tự chơi một mình trong khoảng thời gian ngắn từ 10 – 30 phút mà không cần sự giám sát từ phía ba mẹ. Các món đồ chơi nhiều màu sắc hay những cuốn truyện tranh hấp dẫn sẽ thu hút sự tò mò của trẻ. 

Ba mẹ thường cho rằng các bé nhỏ rất quấn người lớn và không an toàn khi ở một mình nhưng trên thực tế, bé rất cần có khoảng không để tự thỏa mãn chính mình – khoảng không gian này được gọi là “thời gian chơi một mình của trẻ”. Bé tự chơi là một mình không chỉ giúp ba mẹ có thời gian nghỉ ngơi mà chính con cũng đang cho bản thân cơ hội để hình thành thói quen sống tự lập sau này.

Ngoài các hoạt động ăn – ngủ – vui chơi giao tiếp trong ngày, bé cũng cần có “khoảng lặng: nhất định để phát huy trí tưởng tượng và sự tập trung. Thông thường nếu bé có thể học cách chơi một mình từ sớm thì khả năng lớn lên con phát huy tính tự lập rất cao.

Những kỹ năng cần có để tự phục vụ với trẻ từ 18 – 24 tháng

Sự phát triển nhận thức và cả hành động của bé được bộc lộ ngày một rõ ràng hơn khi con lớn thêm một tuổi, nếu trẻ 1 tuổi bước đầu làm quen với các kỹ năng tự phục vụ thì trẻ từ 1 tuổi rưỡi tới 2 tuổi bé đã phần nào thành thạo hơn. Cùng tìm hiểu ngay!

Rèn kỹ năng tự phục vụ cho trẻ mầm non – Tự mặc và cởi quần áo

Bé đã được trải nghiệm kỹ năng tự mặc và cởi quần áo dưới sự trợ giúp từ ba mẹ từ khi con 1 tuổi nên ở giai đoạn từ 18 – 24 tháng, bố mẹ bắt đầu có thể dạy trẻ kỹ năng tự phục vụ với cách tự mặc những bộ quần áo cơ bản và làm quen với những loại trang phục cầu kỳ hơn như:

• Con tập cởi áo lên hay cài khóa áo khoác.
• Dạy trẻ cách mặc quần áo bằng cách nhờ trẻ kéo quần xuống
• Cởi quần lưng thun
• Học cách tự đi tất
• Tự mở và tháo nút áo 

Kỹ năng cởi quần áo thường sẽ dễ dàng hơn rất nhiều so với việc mặc vào. Vậy nên trước khi dạy con biết cách mặc quần áo, trước hết ba mẹ hãy dạy con cởi đồ ra đã. Để việc học kỹ năng mới trở nên tự nhiên và không mang tới cảm giác gò bó, ép buộc trẻ, mỗi khi bé đi học về, ba mẹ hãy khuyến khích con tự cởi giày, tất. Hay trước khi đi tắm, bạn có thể đố bé tự cởi đồ.

Xem thêm: Dạy kỹ năng sống cho trẻ 2 tuổi – Đưa sự nổi loạn đi đúng hướng!

Làm quen với việc gấp quần áo

Hai tuổi là thời điểm thích hợp để bạn cho bé làm quen với việc gấp quần áo của mình, hãy bắt đầu bằng việc dạy trẻ về các bộ phần của quần áo như tay áo, thân áo, cổ áo, ống quần, và mặt trước mặt sau. Tiếp đó, ba mẹ nên chỉ bé cách gấp quần áo theo  từng bước và cùng trẻ thực hành. Con có thể chưa biết gấp sao cho đúng hoặc không nhớ các bước một cách chính xác vậy nên ba mẹ cũng không nên quá khắt khe với con.

Đối với các bạn nhỏ vừa mới lên 2, việc gấp quần áo chỉ là một sự trải nghiệm và làm quen, con chưa còn phải biết gấp đúng, gấp đẹp. Tự gấp quần áo sẽ giúp trẻ biết quý trọng, yêu mến những bộ trang phục mà con đang có từ đó con sẽ hình thành ý thức bảo vệ và giữ gìn những đồ dùng cá nhân hơn. 

Rèn trẻ kỹ năng tự phục vụ với việc dọn dẹp đồ chơi của bản thân

Trên thực tế để hình thành một thói quen tốt, các bạn nhỏ cần có thời gian để rèn luyện và thích nghi. Trong quá trình đó bé có thể quên hoặc trốn việc dọn dẹp nhiều lần là điều dễ thấy. Vậy nên để bé cảm thấy luôn vui vẻ và thích thú khi dọn dẹp những món đồ chơi hay khi con tự cất quần áo của mình vào đúng chỗ, ba mẹ cần ở bên giúp đỡ chỉ dẫn bé.

Dạy kỹ năng cất đồ cho bé sẽ dễ dàng hơn nếu ba mẹ kết hợp nó với các trò chơi thú vị, khi ấy trẻ sẽ vừa được chơi vui lại vừa được thực hành, nhờ đó mà các thông điệp ba mẹ muốn truyền dạy trẻ cũng dễ được tiếp thu và nhớ lâu hơn. Dưới đây là một số gợi ý để cha mẹ tạo ra các trò chơi và mời bé cùng tham gia:

• Trò chơi “Thi xem ai nhanh hơn”: Khi đến giờ dọn dẹp ba mẹ có thể cùng bé thi đua xem ai có thể dọn đồ nhanh chóng, ai nhanh hơn sẽ là người chiến thắng và được thực hiện một mong muốn bất kỳ.
• Trò chơi “Chọn món và đếm món để dọn”: Trò chơi này vừa có thể giúp trí não bé được vận động, vừa làm con trở nên yêu thích công việc thu xếp đồ chơi. Bạn hãy kêu tên món đồ chơi và đố bé đi tìm món đồ chơi tương ứng để cất dọn. Sau đó hãy đố bé tập đếm số món mà con đã cất được.

Xem thêm: Dạy trẻ chào hỏi lễ phép – Kỹ năng cơ bản để làm người TỬ TẾ

Cởi giày

Một số phụ huynh cho rằng việc dạy trẻ kỹ năng tự phục vụ trong độ tuổi 18 – 24 tháng rất khó bởi các bé còn quá nhỏ để có thể tiếp thu. Thế nhưng trên thực tế, các bé 2 tuổi có thể tiếp nhận khá nhiều kỹ năng mà bố mẹ có thể không ngờ đến. 

Kỹ năng cởi giày dép cũng nằm trong số đó, một số trẻ ở giai đoạn này không thể phân biệt được bên trái và bên phải nên thường mang ngược giày dép. Vậy nên ba mẹ cần có những cách đánh dấu cho trẻ biết phân biệt giữa dép trái và dép phải. Khi con đã nắm được kỹ năng này, ba mẹ hãy dạy con biết cách để giày dép của mình vào đúng nơi quy định sau khi đi bên ngoài về.

Tự rửa mặt

Trẻ nhỏ rất thích bắt chước và làm theo các hành động của ba mẹ vậy nên để giúp con hình thành thói quen mới, bạn hãy làm gương và hướng dẫn con, đặc biệt là việc rèn thói quen vệ sinh cho trẻ mầm non. Da mặt trẻ nhỏ rất nhạy cảm nên việc dạy con tự chăm sóc, bảo vệ làn da là hoàn toàn cần thiết. Tuy nhiên với giai đoạn còn quá nhỏ, hoạt động rửa mặt của con vẫn cần sự giúp đỡ khá nhiều từ ba mẹ.

Tự chải tóc

Kỹ năng tự chải tóc ở trẻ 18 – 24 tháng đã có phần thành thạo hơn giai đoạn 12 – 18 tháng tuổi. Tuy nhiên, bé chưa thể tự buộc tóc hay thắt bím, tạo những kiểu tóc cầu kỳ mà vẫn phải cần tới sự trợ giúp của mẹ.

Tự lấy đồ ăn cho mình

Bé 2 tuổi đã quen dần với việc sử dụng thìa, dĩa nên ba mẹ hãy rèn trẻ kỹ năng tự phục vụ bằng cách thử để con tự lấy đồ ăn cho chính mình. Bạn có thể tạo cơ hội cho bé trong các bữa ăn, để con được di chuyển các món ăn từ đĩa ăn chung sang bát riêng của con. Đây cũng là giai đoạn mà nhiều phụ huynh bắt đầu vật lộn để rèn bé ăn rau.

Tự rót nước vào cốc

Yêu cầu về kỹ năng tự rót nước vào cốc cho bé 2 tuổi sẽ cao hơn, ba mẹ hãy hướng dẫn trẻ dạy trẻ kỹ năng tự phục vụ từ cách cách cầm ly nước nên bằng tay phải (thường là tay thuận), sau đó đưa ly đặt dưới vòi nước và dùng tay trái để mở vòi. Bên cạnh đó, đừng quên nhắc nhở con chỉ nên lấy lượng nước vừa đủ để uống, tránh lấy nước quá đầy sẽ rất dễ bị đổ và gây lãng phí nguồn nước sạch. Khi con đã uống xong, hãy dạy bé cất cốc vào đúng nơi quy định, điều này sẽ phần nào rèn luyện thói quen sống ngăn nắp, gọn gàng cho con ngay khi còn bé.

Tự vứt rác

Trẻ nhỏ rất thích phụ giúp ba mẹ làm các công việc nhỏ trong sinh hoạt ngày ngày. Với các bé 2 tuổi, trẻ muốn làm mọi thứ giống hệt người lớn bởi bé đang bắt đầu mong muốn được sống tự lập hơn. Cho nên, ba mẹ hoàn toàn có thể định hướng ý thức, thái độ sống cho bé thông qua các hoạt động kỹ năng sống bỏ rác đúng nơi quy định và cho con hiểu hơn về ý nghĩa của việc bảo vệ môi trường sống.

Rèn trẻ kỹ năng tự phục vụ tuổi từ 2 – 3

Giai đoạn từ 2 – 3 tuổi bé sẽ có những thay đổi và học thêm được những kỹ năng tự phục vụ như thế nào? Ba mẹ cần rèn luyện thói quen cho trẻ nào?

Tự mặc quần áo

Không chỉ dừng lại ở việc làm quen hay việc cởi đồ, bé từ 2 – 3 tuổi sẽ học cách tự mặc quần áo ở mức độ phức tạp hơn. Khi trẻ càng lớn, ba mẹ nên để bé tự mặc quần áo thay vì hướng dẫn và trợ giúp con như trước. Hãy để bé thử sức với những chiếc áo dài tay có khuy và mang nhiều kiểu dáng phức tạp hơn. Thay vì trực tiếp giúp bé, mẹ chỉ nên hướng dẫn con bằng lời nói, dạy trẻ đưa tay trái cầm ống tay phải, còn tay phải sẽ luồng vào ống tay trái, làm tương tự với tay còn lại cuối cùng là đứng lên và cài khuy áo từ dưới lên trên chẳng hạn.

Biết cách lựa chọn trang phục phù hợp với thời tiết

Khi bé đã khá thành thạo với việc mặc quần áo, ba mẹ có thể gợi ý cho bé cách lựa chọn trang phục sao cho phù hợp với thời tiết. Ví dụ như: con có thể chọn áo ngắn tay, váy ngắn cho mùa hè hay những chiếc quần dài, áo khoác bông cho mùa đông. Việc mặc quần áo phù hợp với thời tiết sẽ giúp con bảo vệ sức khỏe cũng như mang lại tính thẩm mỹ cao.

Xem thêm: Dạy trẻ đi vệ sinh đúng nơi quy định ở nhà và nơi công cộng

Tự đi giày

Khi bé đã biết đi dép thành thạo, mẹ hãy tập cho con kỹ năng đi giày khi bé lên 3 tuổi. Tuy nhiên, con chưa thể tự buộc được dây giày nên mẹ hãy lưu ý lựa chọn những đôi giày có quai dán để bé dễ dàng học được.

Dạy trẻ kỹ năng tự phục vụ – Tự tắm

Bé từ 2 – 3 tuổi chưa thể tự tắm hoàn toàn thế nhưng mẹ có thể giám sát và giúp đỡ con trong quá trình tắm. Thay vì tắm cho bé, hãy để con được khám phá cách sử dụng vòi hoa sen, bồn tắm và các dụng cụ khi tắm như: xà bông, sữa tắm, sữa rửa mặt, dầu gội,…

Hãy đảm bảo bạn luôn ở trong phòng tắm cùng bé để quan sát và tránh để các tai nạn không may xảy ra, vừa để hướng dẫn con cách kỳ cọ, làm sạch như thế nào. 

Tự lấy đồ ăn trong hộp, túi hay trong tủ

Khả năng ghi nhớ của các bé nhỏ rất tốt, nếu ba mẹ cất đồ ăn trong tủ và nhờ bé lấy giúp, trẻ hoàn toàn có thể làm tốt nhiệm vụ này. Trong giai đoạn từ 2 cho đến 3 tuổi, ba mẹ cũng có thể dạy con ghi nhớ và sử dụng các vật dụng trong nhà như mở khóa cửa, sử dụng tủ lạnh, tivi, lấy đồ đạc,… cũng như các kỹ năng sống gọn gàng ngăn nắp sau khi sử dụng bất kỳ thứ gì, cất quần áo hay đồ chơi.

Biết cách ghi nhớ và nhận biết nhà, địa chỉ nhà của mình

Việc ghi nhớ địa chỉ nhà sẽ giúp bé tìm được ba mẹ nếu chẳng may con đi lạc hay bị kẻ xấu theo dõi. Thế nên việc ba mẹ chủ động dạy con ghi nhớ địa chỉ nhà sẽ giúp bé tự tin và tự chủ hơn mỗi khi ra ngoài.

Xem thêm: 9 cách rèn trẻ tự đi vệ sinh TỰ GIÁC và vài lưu ý quan trọng

Tự dọn bát đũa của mình sau khi ăn

Hoạt động dọn dẹp bát đũa sau khi ăn sẽ giúp các bé nuôi dưỡng ý thức giữ gìn vệ sinh và tự giác hoàn thành công việc của mình. Các bạn nhỏ từ 2 tuổi trở lên thường được ba mẹ khuyến khích cho tham gia vào một phần công việc dọn dọn sau khi ăn như: để con tự thu dọn bát đũa, trút đồ ăn thừa vào chung một bát, mang bát bỏ vào bồn rửa,…

Rửa đồ vật

Với các bé trong độ tuổi lên 3, ba mẹ có thể dạy trẻ kỹ năng tự phục vụ bằng cách để bé làm quen với công việc rửa các đồ vật như các món đồ chơi, rửa bát đĩa nhựa,… Mẹ hãy hướng dẫn và sắp xếp để bé được tự rửa, tự tráng và nếu cần hỗ trợ hay rửa lại sau đó thì mẹ sẽ làm tiếp. Mục đích của hoạt động này là giúp bé cảm thấy hào hứng, vui vẻ và sẵn sàng tự phục vụ, tự giác dọn dẹp sau khi làm xong một việc nào đó.

Xem thêm: Kỹ năng sống khi làm việc nhà – Cẩm nang sống tự lập cho trẻ

Trẻ 3 – 4 tuổi cần gì để có thể tự phục vụ?

Bước vào giai đoạn 3 – 4 tuổi, các bé đã có nhiều thời gian để học hỏi và làm quen với các kỹ năng trước đó nên các hành vi ở độ tuổi này đòi hỏi bé cần biết thêm các kỹ năng mới đa dạng và có phần phức tạp hơn. Tìm hiểu ngay!

Tự gội đầu

Bé lên 3 tuổi có thể tự tắm một mình nhưng cần phải có sự giám sát từ ba mẹ, lúc này bạn cũng có thể bắt đầu hướng dẫn bé cách tự gội đầu. Vì đây vẫn là thời gian bé đang tự khám phá và làm quen với các kỹ năng mới nên chủ yếu việc gội đầu vẫn sẽ cần sự chỉ dẫn, trợ giúp của người lớn.

Cùng ba mẹ vào bếp

Để bé cùng ba mẹ vào bếp là một trải nghiệm vô cùng bổ ích để con yêu trở nên hào hứng hơn khi nói chuyện về các món ăn, các loại rau củ quả,… từ đó giúp bé thêm yêu và quý trọng các loại thực phẩm. Các bạn nhỏ từ 3 – 4 tuổi có thể làm được một số việc nhỏ và nhẹ như lấy đồ giúp mẹ, nếm món ăn, lột trứng, dầm bơ, rửa trái cây, tập đập trứng, cắt lát cơ bản,….

Hành động cho con tham gia và các công việc nấu nướng cùng ba mẹ cũng chính là khoảnh khắc hình thành sự độc lập từ từ trong trẻ. Theo những nghiên cứu về nhận thức trẻ nhỏ cho thấy, những trẻ được tham gia phụ giúp các công việc dù là nhỏ nhất trong gia đình từ sớm sẽ có khả năng tự tin và độc lập hơn khi trưởng thành.

Xem thêm: Xây dựng kỹ năng sống chế độ ăn uống lành mạnh cho bé yêu

Táy máy các món đồ gia dụng

Giai đoạn từ 3 – 4 tuổi là thời điểm trẻ rất tò mò và táy máy với các món đồ gia dụng trong nhà như: máy giặt, tủ lạnh, lò vi sóng, máy rửa bát,… Tuy nhiên các thiết bị này luôn tiềm ẩn một mối nguy hiểm nhất định vậy nên ba mẹ hãy luôn để mắt tới trẻ. Hãy chỉ cho bé kỹ năng sử dụng các món đồ gia dụng cơ bản nhất và chỉ nên cho bé áp dụng khi có sự giám sát của ba mẹ.

Rèn kỹ năng tự phục vụ cho trẻ mầm non từ 4 – 6 tuổi như thế nào?

Bước sang độ tuổi từ 4 – 6 tuổi, trẻ hầu như đã có thể tự làm và thực hiện được hết các kỹ năng cơ bản ở mức độ khó như:

• Kỹ năng tự mặc đồ: các bộ đồ có cổ, khuy áo hay khóa kéo phức tạp đều được bé mặc dễ dàng mà không cần tới sự giúp đỡ từ ba mẹ.
• Kỹ năng tự chải tóc: việc chải tóc cũng trở nên “dễ như ăn kẹo” bởi lúc này bé đã có thể tự thao tác và học tết những kiểu tóc đơn giản.
• Trẻ 4 – 6 tuổi cũng đã có thể tự tắm gội, tự vệ sinh cá nhân, tự đánh răng, rửa mặt,… thành thục và đã đến lúc để bố mẹ dạy các kỹ năng nâng cao hơn như kỹ năng sống phép lịch sự trong bữa ăn 
• Khả năng suy nghĩ của trẻ đã có nhiều tiến bộ nên con đã biết cách lựa chọn đồ để mặc sao cho phù hợp với hoàn cảnh, thời tiết mỗi khi đi ra ngoài.
• Những đôi giày có dây đã không còn có thể làm khó trẻ vì con đã biết tự buộc dây giày.

Lúc này, ba mẹ sẽ đóng vai trò là người bạn đồng hành cùng con thay vì là người trợ giúp, giám sát con như trước. Bé lên 6 tuổi đã được trang bị kỹ năng tự phục vụ khá hoàn thiện và con có thể tự tin bước vào lớp 1.

Xem thêm: 20+ kỹ năng sống dành cho học sinh để phát triển TỐI ƯU NHẤT

Những lưu ý dành cho cha mẹ khi dạy trẻ kỹ năng tự phục vụ

Để con có thể học được những kỹ năng tự phục vụ một cách dễ dàng và tự nguyện, ba mẹ cần lưu ý tới một số cách rèn trẻ vào nề nếp sau.

Hãy luôn đồng hành cùng con từng bước một và kiên nhẫn

Chúng ta đều biết rằng mỗi bạn nhỏ sẽ có tốc độ tiếp thu kiến thức và tốc độ làm quen với các kỹ năng khác nhau tùy vào khả nhận thức, trí tuệ, sự tác động từ môi trường sống, gia đình,… Hiểu được điều ấy, việc dạy trẻ kỹ năng tự phục vụ cũng như rèn trẻ tự lập cũng rất cần có sự đồng hành và kiên nhẫn của ba mẹ. Thay vì đặt quá nhiều kỳ vọng vào việc bé nhà mình phải làm được, bạn chỉ nên dừng lại ở việc động viên và hãy luôn đồng hành cùng con. Việc khuyến khích tinh thần này dần dần sẽ xây dựng lòng tin và sự can đảm cho bé.

Làm gương cho con cái

Khi muốn hướng bé đến kỹ năng sống nào, tốt nhất ba mẹ hãy làm gương cho con noi theo, điều này cũng đúng với việc rèn kỹ năng tự phục vụ cho trẻ mầm non. Trẻ nhỏ rất thích bắt chước, nhất là bắt chước các hành động của chính ba mẹ mình. Vậy nên cách ứng xử và thói quen sống của ba mẹ dù là tích cực hay tiêu cực cũng sẽ tác động ít nhiều tới quá trình hình thành và phát triển nhận thức của bé. Quá trình hướng dẫn con phát huy kỹ năng tự phục vụ cũng chính là cơ hội để ba mẹ tự hoàn thiện chính bản thân mình, từ đó mới có thể làm tấm gương tốt cho bé noi theo.

Xem thêm: Dạy trẻ quản lý tài chính cá nhân thông minh theo lứa tuổi

Khen ngợi và khuyến khích con nhiều hơn

Trong suốt quá trình rèn kỹ năng tự phục vụ cho bé, ba mẹ đừng quên khen ngợi và khuyến khích tinh thần trẻ. Bởi các bé sẽ vô cùng thích thú khi được bạn ghi nhận mỗi khi con hoàn thành một kỹ năng mới. Đây cũng sẽ trở thành động lực tinh thần to lớn để con tự tin dám khám phá và chinh phục nhiều kỹ năng hơn nữa.

Khi bé mắc lỗi hoặc chưa học được các kỹ năng như ba mẹ mong đợi, bạn cũng không nên trách mắng hay tỏ ra thất vọng về trẻ. Điều này sẽ mang đến tâm lý tiêu cực cho bé, con có thể trở nên tự ti, nhút nhát và né tránh việc học kỹ năng mới. 

Dạy trẻ kỹ năng tự phục vụ nói riêng mang lại cho bé khả năng tự lập, tự mình chăm sóc bản thân khi không ở cạnh bố mẹ. Đây là một kỹ năng vô cùng cần thiết và có ảnh hưởng rất lớn tới quá trình hình thành tính cách trẻ mà ba mẹ cần trang bị cho các bé càng sớm càng tốt.

Nếu ba mẹ vẫn còn đang băn khoăn về phương pháp rèn kỹ năng sống cho trẻ sao cho hiệu quả nhất, phương pháp Sinh Trắc Vân Tay tại Tổ chức giáo dục UPO có thể giúp bạn lên kế hoạch để dạy dỗ và nuôi dưỡng con trẻ thông qua việc xác định mối liên hệ chặt chẽ các chỉ số tăng trưởng trong hệ thần kinh của não bộ cũng như lớp biểu bì dưới da. Thông qua kết quả từ Sinh Trắc Vân Tay, ba mẹ sẽ nắm được các ưu điểm và hạn chế của bé yêu từ đó có những định hướng đúng đắn, rõ ràng hơn để bé có thể phát triển toàn diện nhất.

Đăng ký Sinh Trắc Vân Tay MIỄN PHÍ cho bé

Tác giả/Tham vấn: LÊ ĐẶNG MINH NHẬT

Founder - CEO Công Ty CP Tiềm Năng Vô Hạn UPO

Thầy Lê Đặng Minh Nhật là nhà đào tạo, nhà nghiên cứu tâm lý giáo dục vời hơn 10 năm giảng dạy và đào tạo hơn 30.000 học viên toàn quốc. Thầy cũng là nhà huấn luyện và tư vấn cho đội ngũ nhân sự và khách hàng của các tập đoàn và doanh nghiệp: FPT, PQC hospitality, J&T express, Amyra, ILA, RMIT, AIA EXCHANGE, Chubb Life, Global Media…

"Giáo dục nào đâu phải là quần áo để khoác lên cho đẹp, bởi giáo dục vốn dĩ là khơi dậy cái đẹp từ bên trong mỗi đứa trẻ" chính là châm ngôn của thầy trong giáo dục con trẻ.